Güney Pasifik’te Cennet: Yeni Kaledonya Neden Kaynıyor?

Yeni Kaledonya, Güney Pasifik’te yer alan Fransa’nın denizaşırı toprağı. Fransa günlerdir devam eden şiddeti bastırmak için bölgeye asker gönderdi. Fransız askerleri, Yeni Kaledonya’nın limanlarına ve uluslararası havaalanına konuşlandırıldı. Fransa Başbakanı Gabriel Attal, kriz toplantısının ardından yaptığı açıklamada, TikTok’un bölgede yasaklandığını ve olağanüstü hal ilan edildiğini duyurdu.

Üç gün süren çatışmalarda bir polis memuru da dahil olmak üzere dört kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. Gerginlik, Paris’in 10 yıldır bölgede yaşayan Fransızlara oy hakkı tanıyan yasayı parlamentoya sunmasıyla başladı. Çarşamba sabahı Fransız parlamentosu yasayı kabul etti.

Yeni Kaledonya’da Neler Oluyor?

Fransa Parlamentosu, 10 yıldır Yeni Kaledonya’da yaşayan Fransızlara oy hakkı tanıyan yasayı onayladı. Bu durum ada ülkesinde şiddet olaylarının patlak vermesine neden oldu.

Bağımsızlık yanlısı olan çoğunlukla yerli halk, bu yasal değişikliğin adadaki nüfuzlarını azaltacağını düşünüyor. Yerliler, sonradan adaya yerleşen Fransızların oy kullanmasına karşı çıkıyor. Ulusal Meclis’teki oylama 351’e karşı 153 oyla kabul edildi.

Protestolar nedeniyle en az dört kişi hayatını kaybetti. Yetkililer bu olaylar sonucunda başkent Noumea’da uluslararası havaalanını, okulları kapatmak ve sokağa çıkma yasağı getirmek zorunda kaldı.

Yeni Kaledonya Nerede?

Yeni Kaledonya, Avustralya’nın yaklaşık 1.500 km doğusunda, güneybatı Pasifik’in sıcak sularında yer almaktadır. Nüfusu yaklaşık 270 bin kişidir. Bu nüfusun %44’ü Melanezyalı, %24’ü ise çoğunlukla Fransız olan Avrupalı kökenlilerden oluşmaktadır.

Takımadaların adı 1774 yılında İngiliz kaşif James Cook tarafından verildi. 1853 yılında Fransa tarafından ilhak edilen ve 1946 yılına kadar sömürge toprakları olarak yönetilen ada, 2003 yılına kadar Fransız Denizaşırı Toplulukları içinde yer aldı. Ada, 20. yüzyılın başlarına kadar bir ceza kolonu olarak da kullanıldı.

EN AZ 200 KİŞİ GÖZALTINDA

Fransa Dışişleri Bakanı Gérald Darmanin, “önümüzdeki birkaç saat içinde durumu yeniden kontrol altına almayı beklediklerini” ifade etti. Darmanin, adada normalde bulunan 1.800 polisin yanı sıra 500 kişilik takviye polis gücü gönderildiğini açıkladı. Fransız Yüksek Komiseri Louis Le Franc ise düzenlediği basın toplantısında adada 200 kişinin gözaltına alındığını, 64 jandarma ve polisin yaralandığını bildirdi.

Yeni Kaledonya Ne Zaman Özerklik İlan Etti?

Yeni Kaledonya, 1946 yılına kadar Fransa Kolonisiydi. 1946 ile 2003 yılları arasında Fransa’nın Denizaşırı Toplulukları içerisinde yer aldı. 2003 yılında yapılan anayasa değişikliği ile özerk bölge olma yolunda ilk adım atılmış oldu. 2018 yılında yapılan referandumda bağımsızlık talep edilmediği için Yeni Kaledonya’nın Fransa’dan özerkliği devam etmektedir.

Yeni Kaledonya’daki son olaylar, adanın bağımsızlık mücadelesinin ve Fransız hâkimiyetinin ne kadar hassas dengelerde olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Bağımsızlık yanlıları ve Fransız hükümeti arasındaki bu gerilimlerin nasıl çözüleceği, adanın geleceğini belirleyecek önemli faktörlerden biri olmaya devam edecek.

Daha fazla bilgi için Yeni Kaledonya Resmi Web Sitesi adresini ziyaret edebilirsiniz.

Yeni Kaledonya ve Azerbaycan Bağlantıları

Fransa İçişleri ve Denizaşırı Bölgeler Bakanı Gérald Darmanin, Perşembe günü yaptığı açıklamada, Yeni Kaledonya’da patlak veren isyanlarda Azerbaycan’ın parmağı olduğunu iddia etti. France 2 kanalında, Rusya ve Çin’in yanı sıra Azerbaycan’ın da Yeni Kaledonya’ya müdahale edip etmediği sorusuna, “Azerbaycan söz konusu olduğunda bu bir hayal değil, gerçek” dedi ve “bazı Kaledonya bağımsızlık savunucularının Azerbaycan ile anlaşma yaptığını” belirtti.

Yeni Kaledonya’da Artan Gerilim ve Azerbaycan Etkisi

Nisan ayında Yeni Kaledonya Kongresi ile Azerbaycan Milli Meclisi arasında bir işbirliği mutabakatı imzalanmasından bu yana, Azerbaycan’ın etkisi konusunda artan bir tartışma var. Azerbaycan, Paris’i Ermenistan’a verdiği destek nedeniyle suçladı; Temmuz 2023’te Martinik, Fransız Guyanası, Yeni Kaledonya ve Fransız Polinezyası’ndan bağımsızlık yanlılarını Bakü’ye davet etti. Bu konferans, “Fransız kurtuluş ve anti-sömürge hareketlerini” desteklemeyi amaçlayan Bakü Girişim Grubu’nun ortaya çıkmasıyla sonuçlandı.

Fransa’nın Azerbaycan’ı Suçlaması

Fransız milletvekili ve Avrupa Parlamentosu dışişleri komitesi başkanı Raphaël Glucksmann, Public Sénat’a verdiği demeçte Azerbaycan’ın “aylar süren müdahale girişimini” kınadı. Glucksmann, “Gerilimi yaratan yabancı aktörler değil. Bu durumda söz konusu olan bir anayasa reformu ve iç meseledir. Ancak iç sorunları fırsat bilerek yaraya tuz basıyorlar ve durumu tırmandırıyorlar,” dedi.

Azerbaycan, Fransa’nın Yeni Kaledonya’daki bağımsızlık yanlısı isyanlara “müdahale ettiğine” dair suçlamalarını Perşembe günü reddetti. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Ayhan Hajizadeh, “Asılsız suçlamaları ve Kaledonya’daki özgürlük mücadelesi liderleri ile Azerbaycan arasındaki herhangi bir bağlantıyı reddediyoruz,” dedi.

Yeni Kaledonya’da Sosyal Medya Yasağı

Fransız hükümeti, Yeni Kaledonya’da geniş çapta kullanılan ve isyancılar tarafından yaygın olarak kullanılan Çin merkezli bir ana şirkete sahip sosyal ağ sitesi TikTok’u, yanlış bilgi yayılması ve gerilimin tırmanması endişesiyle yasakladı. Yeni Kaledonya’daki durum hâlâ kontrol altına alınamamışken, Başkan Macron bölgede olağanüstü hâl ilan etti. Çatışmalarda bir jandarma da dahil olmak üzere dört kişi hayatını kaybetti.

Taraflar Arası Görüşmeler ve Çözüm Arayışları

Fransız hükümeti, tarafların temsilcilerini Paris’e davet ederek görüşmeler yapma ve uzlaşma sağlama çağrısında bulundu. Yeni Kaledonya’daki bağımsızlık mücadelesi ve Fransız hâkimiyeti, bu tür gerilimlerin nasıl çözüleceği konusunda büyük bir önem taşıyor.

Paris ve Bakü Arasındaki Karabağ Gerginliği

Paris ve Bakü arasındaki gerilim, Azerbaycan ve Fransa’nın, Nagorno-Karabakh çatışmasında Ermenistan’a verdiği destek nedeniyle tırmanıyor. Eylül 2023’te Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Azerbaycan’ın güç kullanmasını” kınadı ve Ermenistan’ın toprak bütünlüğüne bağlılığını ve desteğini yineledi.

Yeni Kaledonya’da Azerbaycan Etkisi

Yeni Kaledonya’da Azerbaycan’ın etkisinin artması, bu denizaşırı topraklardaki bağımsızlık yanlısı hareketleri nasıl etkilediği konusunda çeşitli spekülasyonlara yol açtı. Azerbaycan’ın Bakü’deki konferansa bağımsızlık yanlılarını davet etmesi ve bu girişimlerin Bakü Girişim Grubu olarak somutlaşması, Fransız hükümetinin endişelerini artırdı.

Azerbaycan-Fransa İlişkilerinde Soğuk Rüzgarlar: Casusluk Skandalı ve Gerginlik

Azerbaycan ile Fransa arasındaki ilişkiler, 2023 yılının son haftasında patlak veren casusluk skandalıyla birlikte son 30 yılın en gergin dönemini yaşıyor. İki ülke karşılıklı olarak birbirlerinin diplomatik temsilcilerini sınır dışı etme kararı alarak sorunu daha da tırmandırdı.

Casusluk İddiaları ve Sınır Dışı Kararları

Aralık 2023’ün son günlerinde Azerbaycan, casusluk faaliyetleri yürüttükleri gerekçesiyle ülkede bulunan iki Fransız diplomatı persona non grata ilan ederek sınır dışı etmelerini istedi. Bu adıma karşılık Fransa da Paris’teki Azerbaycan Büyükelçiliği’nde görevli iki diplomatı 48 saat içinde ülkeyi terk etmeleri için sınır dışı etti.

Azerbaycan’ın aldığı kararın dayanağı olarak hazırlanan bir raporda, Fransa’nın Azerbaycan, Ukrayna, Moldova, Gürcistan, Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Orta Asya ülkelerinde faaliyet gösteren geniş bir casusluk ağı ortaya çıkarıldığı belirtildi. Rapora göre Azerbaycan’da Fransız istihbarat faaliyetleri tespit edildi. Uzun yıllar Fransız casusluk ağında serbest çalışan bir Fransız vatandaşı, Azerbaycan kolluk kuvvetleriyle işbirliğine gönüllü olarak başladı.

Toplanan bilgilere göre, bir kısmı halen ya da daha önce Azerbaycan’da görev yapmış, bir kısmı ise halen gizli olarak çeşitli ülkelerde ve uluslararası kuruluşlarda çalışan onlarca Fransız gizli ajanı tespit edildi. Buna ek olarak, Azerbaycan özel servislerine Fransa’nın Güney Kafkasya, Orta Doğu, Ukrayna ve Moldova’daki faaliyetlerine ilişkin kanıt ve belgeler sunulduğu ifade edildi.

Gerginliğin Arkasındaki Nedenler

Azerbaycan’ın bu kararının ardından Fransa da misilleme olarak benzer bir adım attı. İki ülke arasındaki karşılıklı sınır dışı kararları, ilişkilerin son derece kritik bir noktaya ulaştığını gösteriyor. Bu durumun gerginliğe yol açmasının temel sebepleri olarak şu hususlar öne çıkıyor:

• Ermeni Diasporasının Etkisi: Fransa’da yaşayan Ermeni diasporasının lobisinin oldukça güçlü olduğu biliniyor. Azerbaycan ile Ermenistan arasında devam eden Dağlık Karabağ sorunu ve Fransa’nın bu sorunda Ermenistan yanlısı bir politika izlemesi, ilişkilerin gerginleşmesinde önemli bir rol oynuyor.
• Fransa’nın Aktif Dış Politikası: Son dönemde Fransa’nın, Güney Kafkasya’da daha aktif bir dış politika izlemeye başladığı görülüyor. Bu durum, Azerbaycan tarafından kendi çıkarlarına müdahale olarak algılanıyor.

Sorunun Sonuçları ve Geleceği

İki ülke arasındaki casusluk skandalı ve karşılıklı sınır dışı kararları, Azerbaycan-Fransa ilişkilerinde ciddi bir kriz yaratmıştır. Bu durumun önümüzdeki dönemde nasıl seyredeceği belirsizliğini korumaktadır. Ancak şu sonuçlar öngörülebilir:

• Ekonomik İşbirliğinin Sıkıntılı Dönemi: Fransa ile Azerbaycan arasında enerji ve diğer sektörlerde önemli ekonomik işbirlikleri bulunmaktadır. Yaşanan kriz, bu işbirliklerini de olumsuz etkileyebilir.
• Dağlık Karabağ Sorununda Görüş ayrılıkları: Fransa’nın Ermenistan yanlısı tutumu ile Azerbaycan’ın pozisyonu arasındaki uçurum daha da açılabilir. Bu durum, Dağlık Karabağ sorununun çözümünü güçleştirebilir.
• Uluslararası İlişkilerde Etkileri: Azerbaycan ile Fransa arasındaki krizin, bölgedeki diğer ülkelerin dış politikalarını da etkilemesi olasıdır.

Fransa’nın Denizaşırı Kolonileri: Dünyanın Dört Bir Yanındaki Fransız Toprakları

Fransa Denizaşırı Toprakları (Fransızca: France d’outre-mer veya France ultramarine), Avrupa dışındaki 13 Fransız yönetimine tabi bölgeden oluşmaktadır. Bunlar çoğunlukla sömürgecilik döneminin kalıntıları olup, dekolonizasyon sürecinden sonra çeşitli statülerle Fransa’nın bir parçası olarak kalmışlardır. Bu topraklardan bazıları Avrupa Birliği’ne üye olsa da, hepsi üye değildir.

Denizaşırı Fransa Kolonileri Bilgileri

Bölge	Konum	Yasal Statü	Önemli Özellikleri
Guadeloupe	Karayipler	Denizaşırı Departman (DOM)	Plajları, kültürü, Fransız mirası
Martinik	Karayipler	Denizaşırı Departman (DOM)	Plajları, kültürü, Fransız mirası
Saint-Barthélemy	Karayipler	Denizaşırı Topluluk (COM)	Lüks turizm merkezi
Saint-Martin	Karayipler	Denizaşırı Topluluk (COM)	Fransız-Hollanda ortak yönetimi
Yeni Kaledonya	Pasifik Okyanusu	Özel Statülü Kollektivite (COM)	Melanezya kültürü, nikel rezervleri
Fransız Polinezyası	Pasifik Okyanusu	Denizaşırı Topluluk (COM)	Egzotik plajlar, Polinezya kültürü
Wallis ve Futuna	Pasifik Okyanusu	Denizaşırı Topluluk (COM)	Geleneksel Polinezya kültürü
Réunion	Hint Okyanusu	Denizaşırı Departman (DOM)	Volkanik oluşumlar, plajlar
Mayotte	Hint Okyanusu	Denizaşırı Departman (DOM)	Mercan kayalıkları, doğal güzellikler
Saint-Pierre ve Miquelon	Kuzey Amerika	Denizaşırı Topluluk (COM)	Fransız-Kanada kültürü
Fransız Güney ve Antarktika Toprakları	Güney Okyanusu ve Antarktika	Fransız Güney ve Antarktika Toprakları (TAAF)	Bilimsel araştırma merkezi
Clipperton	Pasifik Okyanusu	Fransız kamu mülkiyeti	ıssız ada
Aruba	Karayipler	Hollanda Krallığı
Bonaire	Karayipler	Hollanda Krallığı
Curaçao	Karayipler	Hollanda Krallığı
Grönland	Kuzey Amerika	Danimarka Krallığı
Saba	Karayipler	Hollanda Krallığı
Sint Eustatius	Karayipler	Hollanda Krallığı

Denizaşırı Kolonilerin Önemi

Fransa Denizaşırı Toprakları, Fransa’nın küresel nüfuzunun bir sembolü olarak görülür. Bu bölgeler, Fransa’nın ekonomisine stratejik hammaddeler ve kaynaklar sağlar. Aynı zamanda, Fransa’nın deniz aşırı ticaret yolları üzerindeki konumunu güçlendirir. Ayrıca, bu topraklarda bulunan askeri üsler, Fransa’nın savunma stratejisinde önemli bir rol oynar.