İran’ın En Güçlü İsmi: Hamaney Kimdir?

Hamaney Kimdir? Seyyid Ali Hüseyni Hamaney, 19 Nisan 1939’da doğmuş olan İranlı bir On İki İmamcı Şii mercii ve politikacıdır. 1989’dan beri İran’ın ikinci dini lideri olarak görev yapmaktadır. Daha önce 1981’den 1989’a kadar İran’ın üçüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Hamaney, Orta Doğu’daki en uzun süre görev yapan devlet başkanıdır ve İran’ın son yüzyıldaki en uzun süre görev yapan ikinci lideridir.

Hamaney, dini lider olarak İran İslam Cumhuriyeti’nde en güçlü siyasi otoritedir. İran’ın devlet başkanı, silahlı kuvvetlerin başkomutanı olup, ekonomi, çevre, dış politika ve ulusal planlama gibi birçok alanda hükümetin ana politikaları üzerinde nihai kararları verme yetkisine sahiptir. Ayrıca, yürütme, yasama ve yargı organlarının yanı sıra ordu ve medya üzerinde doğrudan veya dolaylı kontrol sahibidir.

Hamaney’in Hayatı ve Kariyeri

Kişisel Bilgiler	Detaylar
Doğum Tarihi	19 Nisan 1939
Doğum Yeri	Meşhed, İran
Din	On İki İmamcı Şii
Görevi	İran’ın Dini Lideri
Göreve Başlama	4 Haziran 1989
Önceki Görevi	İran Cumhurbaşkanı (1981-1989)
Siyasi Bağlılık	İslam Cumhuriyeti Partisi
Web Sitesi	leader.ir

Dini ve Siyasi Etkileri

Ali Hamaney, İran’ın dini lideri olarak birçok alanda nihai otoriteye sahiptir. Bu pozisyon, ona yürütme, yasama ve yargı organları üzerinde büyük bir güç vermektedir. Aynı zamanda, İran’daki tüm önemli politikaları şekillendiren ve denetleyen kişi olarak bilinir. İşte Hamaney’in etkilediği bazı önemli alanlar:

• Ekonomi: Hamaney, İran ekonomisi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir ve ekonomik politikaların belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
• Çevre: Çevre politikaları ve doğal kaynakların korunması konularında kararlar alır.
• Dış Politika: Hamaney, İran’ın dış ilişkilerini ve uluslararası politikalarını belirlemede nihai otoritedir.
• Ulusal Planlama: Ülkenin kalkınma planları ve stratejileri üzerinde doğrudan bir etkisi vardır.

Protestolar ve İç Karışıklıklar

Hamaney’in liderliği boyunca İran’da birçok büyük protesto ve iç karışıklık yaşanmıştır. Bu olaylar, genellikle hükümetin politikalarına ve ekonomik koşullara karşı yapılan kitlesel gösteriler şeklinde gerçekleşmiştir. İşte Hamaney’in liderliği döneminde gerçekleşen bazı önemli protestolar:

• 1994 Kazvin Protestoları
• 1999 Öğrenci Protestoları
• 2009 Cumhurbaşkanlığı Seçim Protestoları
• 2011-2012 Protestoları
• 2017-2018 Protestoları
• 2018-2019 Genel Grevler ve Protestolar
• 2019-2020 Protestoları
• 2021-2022 Protestoları
• Mahsa Amini Protestoları

Hamaney ve Nükleer Program

Hamaney, İran’ın nükleer programı konusunda da önemli bir rol oynamaktadır. 2003 yılında, kitle imha silahlarının üretimi, stoklanması ve kullanılması hakkında bir fetva vermiştir. Bu fetva, İran’ın nükleer silah geliştirmeyi reddettiğini belirtir.

Dini Mercii Olarak Hamaney

1994 yılında, Büyük Ayetullah Muhammed Ali Araki’nin ölümünden sonra, Kum İlim Öğretmenleri Cemiyeti Hamaney’i yeni bir mercii olarak ilan etti. Ancak, bazı ayetullahlar bu durumu kabul etmediler. Muhalif din adamları arasında Muhammed Şirazi, Hüseyin Ali Muntazeri, Hasan Tabatabai-Kumi ve Yasubedin Rastegar Cuybari gibi isimler bulunmaktaydı. 1997 yılında, Muntazeri liderin yetkilerini sorguladı ve bu yorumları nedeniyle dini okulu kapatıldı, ofisine saldırıldı ve bir süre ev hapsinde tutuldu.

Ali Hamaney, İran’ın en güçlü ve etkili liderlerinden biri olarak, ülkenin siyasi, ekonomik ve dini alanlarında büyük bir etkiye sahiptir. Liderliği boyunca İran’da birçok önemli olay yaşanmış ve Hamaney, bu süreçlerde önemli kararlar almıştır. Onun liderliği, hem İran’da hem de dünya genelinde büyük bir dikkatle izlenmektedir.

Bu makale, Ali Hamaney’in kim olduğunu, hayatını, kariyerini ve İran üzerindeki etkilerini anlamak isteyenler için kapsamlı bir rehber sunmaktadır. Hamaney’in liderliği ve politikaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için leader.ir adresini ziyaret edebilirsiniz.

Combatant Din Adamı Derneği: İran Siyasetinde Gizli Güç

Combatant Din Adamı Derneği (CCA), adından farklı olarak geleneksel anlamda bir siyasi parti değildir. Kayıtlı bir parti olmamasına rağmen, seçimlerde aktif olarak yer alarak adeta parçalı bir fraksiyon gibi davranır. Bu yapısıyla elit bir parti olarak değerlendirilir ve Angelo Panebianco’nun minimalist parti tanımına uygundur. İran İslam Devrimi’nden sonra dördüncü ve beşinci mecliste çoğunluğu sağlayan muhafazakâr din adamları grubu olarak bilinir.

Devrime Giden Yol

CCA’nın kökenleri 1970’lerin sonlarına dayanır. Şah dönemine muhalefet eden bazı din adamları, İslami gelenek ve değerleri kullanarak rejimi devirmek amacıyla bir araya gelirler. Kesin kurucu üyeler bilinmemekle birlikte Ali Khamenei, Morteza Motahhari, Muhammed Beheşti, Muhammed Cevad Bahonar, Akbar Haşemi Rafsancani, Fazlullah Mahallati ve Muhammed Mutahhari gibi isimlerin kuruluş sürecinde yer aldığı söylenir.

Hatta günümüzde İran’ın dini liderliğini üstlenen Ali Khamenei’nin halen dernek üyesi olduğu bilinmektedir. Bu yönüyle CCA, İran-Irak Savaşı öncesinde faaliyet gösteren sayılı cumhuriyetçi gruplardan biridir.

Combatant Din Adamı Derneği (CCA) – Tablo Özeti

Kategori	Detay
Tanım	Geleneksel anlamda siyasi parti değil, seçimlerde aktif rol oynayan parçalı bir fraksiyon
Siyasi Eğilim	Muhafazakâr
Kuruluş Yılı	1970’lerin sonu
Kurucuları (Önemli Olanlar)	Ali Khamenei, Morteza Motahhari, Muhammed Beheşti, Muhammed Cevad Bahonar, Akbar Haşemi Rafsancani
Üyelik Durumu	Ali Khamenei halen üye olduğu bilinmektedir.
Seçimlerde	Aday ve liste çıkararak katılım, resmi parti disiplini yok
Son Dönemdeki Durumu	İç çekişmeler ve liderlik mücadeleleri
Hedefler	– Şah karşıtı din adamları ve esnafı birleştirmek. – İslam Devrimi kazanımlarını korumak. – Velayet-i Fakih sistemini ve devlet yapısını savunmak.
Faaliyet Alanları	Seçim dönemlerinde aktif olma dışında net bilgi yok.
Nüfuz Alanı	Seçimlerin yanı sıra yargı, Guardian Konseyi ve Devrim Muhafızları üzerinde de etkili.
Mali Yapı	Şeffaf değil, tüzüğün 4. bölümü finans ile ilgili ancak gizli.
Gelecek	Belirsiz, iç çekişmeler, devrim sonrası neslin yükselişi ve değişen toplumsal dinamiklerle mücadele ediyor.

Seçim Meydanlarında Parçalı Görünüm

CCA’nın siyasi parti olarak kayıtsız olması, örgütlenme yapısını ilginç kılmaktadır. Seçim dönemlerinde adaylar ve listeler çıkararak fiili olarak siyasete katılsa da resmi bir parti disiplini yoktur. Bu durum zaman zaman dernek içinde fikir ayrılıklarına ve çekişmelere yol açar.

Örneğin 2009 yılındaki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimlerinden bu yana görevi başındaki Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile Ali Ekber Nategh-Nouri ve Akbar Haşemi Rafsancani gibi isimler dernek toplantılarına katılmamaktadır.

Ancak 2016 yılında Uzmanlar Meclisi seçimleri öncesinde CCA hem Ruhani’yi hem de Rafsancani’yi destekleyerek bir liste oluşturmuştur. Bu durum, 2017 başkanlık seçimlerinde Ruhani’nin rakibi İbrahim Reisi’ni desteklemeleriyle tezat oluşturur.

Hedefler ve Faaliyet Alanları

Kuruluşundan itibaren Şah karşıtı din adamları ve çarşı esnafını bir araya getirmeyi hedefleyen CCA, İslam Devrimi’nin kazanımlarını korumayı öncelikli amaç olarak belirler. Velayet-i Fakih sistemini ve devlet yapısını savunan dernek, kendisini siyasi parti olarak görmediği için yazılı bir strateji veya politika belgesine sahip değildir. Siyasi görüşlerini ise çoğunlukla seçim dönemlerinde açıklar.

Seçimlerin Ötesinde: Nüfuz Alanı

CCA’nın resmi siyasi kimliğinin flu olmasına rağmen İran siyasetindeki ağırlığı yadsınamaz. Seçimlerde etkin rol oynamasının yanı sıra yargı, Guardian Konseyi ve Devrim Muhafızları Ordusu gibi kritik kurumlar üzerinde de önemli bir nüfuz sahibidir. Bu nüfuzun, resmi üyelikten ziyade CCA ile ideolojik olarak uyumlu isimlerin bu kurumlarda görev almasıyla sağlandığı düşünülmektedir.

Mali Yapı: Gizlilik Perdesi Arkasında

CCA’nın mali yapısı hakkında da net bir bilgi bulunmamaktadır. Tüzüğünün dördüncü bölümünde derneğin finansal işlerinden bahsedilse de bu bilgilere kamuoyunun erişimi yoktur. Bu durum, CCA’nın faaliyetlerinin şeffaflığı konusunda soru işaretleri doğurmaktadır.

Geleceği Belirsiz Bir Dernek

Son yıllarda iç çekişmeler ve liderlik mücadeleleriyle zayıfladığı görülen CCA, İran siyasetinde belirsiz bir geleceğe doğru yol almaktadır. Devrim sonrası neslin yükselişi ve değişen toplumsal dinamikler, derneğin geleneksel yapısını zorlamaktadır. CCA, önümüzdeki dönemde kendisini yeniden konumlandırıp uyum sağlayabilir mi, yoksa giderek marjinalleşen bir yapı mı haline gelecek, İran siyasetindeki rolü ne yönde seyredecek?

İbrahim Reisi Kimdir?

Seyyid İbrahim Reisi, 4 Kasım 1960 tarihinde İran’ın kuzeydoğusunda yer alan Meşhed şehrinde doğmuştur. Şii İslam’ın entelektüel merkezi olarak kabul edilen Kum’da eğitimini tamamlamıştır. 1975 yılında Şah Rıza Pehlevi yönetimine karşı artan hoşnutsuzluk döneminde, bu şehirdeki önde gelen İranlı dini alimlerle toplantılara katılmıştır. İran devriminin mimarı Humeyni’nin devrim fikrinden ve özellikle dini alimlerin devlet politikası ve yönetiminin denetiminde olması gerektiği görüşünden etkilenmiştir.

Biyografik Bilgiler ve Kişisel Bilgiler

Bilgiler	Detaylar
Doğum Tarihi	4 Kasım 1960
Doğum Yeri	Meşhed, İran
Eğitim	Kum’da dini eğitim
Görevi	İran Cumhurbaşkanı
Göreve Başlama Tarihi	5 Ağustos 2021
Önceki Görevleri	Tahran Savcısı (1989-1994), Din Adamları Özel Mahkemesi Başsavcısı (1994-2004), Yargı Başkanı (2019-2021)
Siyasi Partisi	İslam Cumhuriyeti Partisi
Web Sitesi	leader.ir

Siyasi ve Hukuki Kariyeri

İbrahim Reisi, İran siyasetinde ve hukuk sisteminde uzun bir kariyere sahiptir. 1989-1994 yılları arasında Tahran Savcısı olarak görev yapmıştır. 1994-2004 yılları arasında Din Adamları Özel Mahkemesi’nin başsavcısı olarak atanmış ve 2004-2014 yılları arasında İran Yüksek Temyiz Mahkemesi’nin ilk yargıcı olarak görev yapmıştır.

Reisi, 2009 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra gerçekleşen protestoların bastırılmasında önemli bir rol oynamış ve 2016 yılında Ayetullah Hamaney tarafından ülkenin en büyük vakfı olan Astan-i Kuds-i Rezevi’nin başına getirilmiştir. Bu pozisyonda milyarlarca dolarlık bir servetin yönetimini üstlenmiştir. 2019 yılında Yargı Başkanı olarak atanmış ve bu göreve gelir gelmez hükümet yetkilileri ve önde gelen iş insanlarına karşı yolsuzluk davaları açmıştır.

Bölgesel Gerilimler

Reisi’nin dönemi, bölgedeki potansiyel çatışmaların artması ve İran’ı geniş bir coğrafyada içeren gerilimlerin yükselmesi ile damgalanmıştır. Mart 2023’te İran, bölgedeki Sünni rakibi Suudi Arabistan ile buzları eritmeye yönelik bir girişimde bulundu. Ancak, Ekim ayında Hamas’ın İsrail’e saldırısıyla başlayan ve İsrail’in Gazze’yi bombalamasıyla devam eden savaş, İran’ı yeni bir denkleme sokmuştur. Lübnan’daki Hizbullah, Yemen’deki Husiler ve Irak ile Suriye’deki çeşitli silahlı gruplar, İran’ı içeren çatışma potansiyelini geniş bir alana yaymıştır.

2017 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri

İbrahim Reisi, yolsuzlukla mücadele konusunda sert açıklamalar yapmasına rağmen, 2017 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hasan Ruhani’ye karşı aday olmuş ancak seçimi kaybetmiştir. 2021 yılında ise, resmi seçim sonuçlarına göre İran’ın 8. Cumhurbaşkanı olmuştur.

Helikopter Kazası

Doğu Azerbaycan eyaletinde zorlu hava koşulları nedeniyle İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’yi taşıyan helikopter dağlık arazide düştü. İranlı yetkililer, helikopterde bulunan Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın kazada hayatını kaybettiğini açıkladılar.

Reisi’nin Görev Dönemindeki Önemli Olaylar

• 1989-1994: Tahran Savcısı
• 1994-2004: Din Adamları Özel Mahkemesi Başsavcısı
• 2004-2014: İran Yüksek Temyiz Mahkemesi İlk Yargıcı
• 2016: Astan-i Kuds-i Rezevi Başkanı
• 2019-2021: Yargı Başkanı
• 2021: İran Cumhurbaşkanı

İbrahim Reisi’nin hayatı ve kariyeri, İran’ın siyasi ve dini sahnesinde önemli bir yer tutmaktadır. Onun liderliği, İran’ın iç ve dış politikasını şekillendiren kritik bir dönemi temsil etmektedir. Reisi’nin İran üzerindeki etkisi ve bölgesel siyasetteki rolü, gelecekte de dikkatle izlenmeye devam edecektir.

Kaynakça

Bu makalede yer alan bilgiler için leader.ir adresini ziyaret edebilirsiniz.

İran’ın Yeni Cumhurbaşkanı Kim Olacak?

Son Dakika Haberi: İbrahim Reisi’nin Ölümünden Sonra İran’ın Yeni Cumhurbaşkanı Kim Olacak?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından İran hükümeti acil bir toplantı düzenledi. Cumhurbaşkanı’nın fotoğrafı, İran Cumhurbaşkanı koltuğuna yerleştirildi. Toplantıda, önümüzdeki süreçle ilgili kararlar alınacak. Reisi’nin yerine kimin geçeceği henüz açıklanmadı. İran Anayasası’nın 131. maddesine göre, ölüm durumunda, Başkan Yardımcısı geçici olarak göreve gelir. Yüksek Lider Ayetullah Ali Hamaney’in onayıyla, Muhammed Mokhber geçici olarak göreve gelecek.

Anayasa’ya göre, Mokhber’in görevi, 50 uzmanın bir komisyonunu yönlendirerek ülkeyi Cumhurbaşkanlığı seçimlerine götürmek olacak. Komisyon, Şura Konseyi Başkanı ve Yargı Yetkilisi’nin de yer alacağı ve İran’ı 50 gün içinde seçimlere götürmek zorunda olacak.

İran Hükümetinden Açıklama: Olağanüstü Hal İlan Edildi

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ı taşıyan helikopterin enkazına ulaşım, 15 saat süren arama çalışmalarının ardından sağlandı. Reisi ve Abdullahiyan’ın ölüm haberinin ardından ülkede olağanüstü hal ilan edildi.

İran Lideri Ali Hamaney’den İlk Açıklama

Olayın ardından ilk açıklama, İranlı dini lider Ali Hamaney’den geldi.

Hamaney’in, ülkedeki yönetimde herhangi bir değişiklik olmayacağı konusunda teminat verdiği bildirildi.

Muhammed Mokhber: Geçici Cumhurbaşkanı Adayı

Muhbir, İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’e yakın bir isimdir. Reisi’nin 2021’de cumhurbaşkanı seçilmesiyle birlikte 1. Başkan Yardımcısı oldu ve hala bu görevi sürdürüyor.

Muhbir, Başkanın ölümü durumunda 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi düzenlemekle görevli olan üç kişilik bir konseyin bir parçasıdır. Reuters’a konuşan kaynaklar, Muhbir’in Ekim ayında Rusya’nın başkenti Moskova’yı ziyaret eden İranlı yetkililerden biri olduğunu ve daha fazla insansız hava aracı göndermeyi kabul ettiğini söyledi. Rus ordusuna. Rusya’yı ziyaret eden ekip, İran Devrim Muhafızları’ndan iki üst düzey yetkili ve Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nden bir yetkiliyi de içeriyordu.

Muhbir, daha önce İran’ın en yüksek lideri Hamaney’e bağlı bir yatırım fonu olan Setad’ın başkanıydı. 2010 yılında, Avrupa Birliği (AB), Muhbir’i “nükleer veya balistik füze faaliyetlerine” iddia edilen katılımı nedeniyle yaptırım uygulanan kişi ve kuruluşlar listesine dahil etti. Muhbir, 2 yıl sonra bu listeden çıkarıldı.

---

Muhammed Mokhber’in geçici olarak İran Cumhurbaşkanı olarak atanması, ülkede siyasi ve idari açıdan önemli bir dönemi temsil ediyor. Mokhber’in liderliğindeki geçiş süreci, İran’ın iç ve dış politikasının nasıl şekilleneceğini ve ülkenin geleceğini nasıl etkileyebileceğini görmek için dikkatle izlenecek.