Deniz Gezmiş: İdamlık Sözlerinden Devrimci Duruşuna

Deniz Gezmiş, Türkiye devrim hareketinin liderlerinden biridir. Türk devrim hareketinin sembolik isimlerinden biri haline gelen Deniz Gezmiş; arkadaşları Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile birlikte 6 Mayıs 1972’de idam edilmiştir. Bugün ise idam edildiğinde 25 yaşında olan Deniz Gezmiş’in doğum günü. Yaşasaydı 73 yaşında olacaktı.

Deniz Gezmiş’in Yankılanan Sözleri

Deniz Gezmiş’in idamına giden süreçte ve sonrasında söylediği sözler, aradan geçen yıllara rağmen hala yankı uyandırmaya devam etmektedir. İşte Deniz Gezmiş’in unutulmayan sözlerinden bazıları:

Bilgi	Detay
Doğum Tarihi	28 Şubat 1947
Öldürüldüğü Tarih	6 Mayıs 1972
Meslek	Devrimci
Örgüt	THKP-C (Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi)

• “Burada ölen sadece ölümlü olan ve zaten ölecek olan bedenimdir, düşüncemi öldüremezsiniz, düşüncem yaşayacak.”
• “İddianamede yer alan ve bana atfedilen hiçbir suçu kabul etmiyorum. Silahımı halka ve orduya karşı kullanmadım, hainlere karşı kullanmak üzere taşıdım ve bunu halka ve orduya karşı kullanacağımı beyan etmedim.”
• “Daha önce de belirttiğim gibi, bu ülkede anayasayı en fazla biz savunuyoruz. Anayasayı çiğneyenler bellidir. Anayasanın uygulanmasını isteyen biziz.”
• “Anayasayı uygulamayan kötü insanlar hala dışarıdadırlar ve hala bizim başımızı istiyorlar. Savcılık, bizim yürüttüğümüz bağımsızlık savaşına, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın hukukuna, reformlara karşıdır.”
• “Vatan, onu parça parça satanların değil; onun için darağacına gidenlerindir.”
• Anayasayı uygulamayan yavuz kimselerse hâlâ ortadadır ve yine o kişiler bizim kellemizi istemektedirler. İddia makamı bizim vermekte olduğumuz bağımsızlık savaşına karşıdır, Türkiye Cumhuriyeti anayasasının hukukuna karşı, reformlara karşıdır.
• Uğrunda darağacına gidenlerin vatanıdır.
• Biz hiçbir zaman bütün çabamıza rağmen Türkiye’nin bağımsızlığını temin edemedik. Bugüne kadar da bu özlem içinde kaldık.
• (idam sehpasında)Yaşasın marksizm-leninizm! Yaşasın Türk ve Kürt halklarının kardeşliği! Yaşasın işçiler! Kahrolsun emperyalizm!

Deniz Gezmiş’in bu sözleri, onun devrimci duruşunu, bağımsız Türkiye idealini ve adalet arayışını yansıtmaktadır. Bu sözler, aradan geçen on yıllara rağmen hala Türkiye’de yankı bulmakta ve toplumsal tartışmalarda referans olarak kullanılmaktadır.

Devrimci Duruşun Mirası

Deniz Gezmiş’in idamı, Türkiye siyasi tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Onun ölümü, devrimci hareketin bastırılması yönünde atılmış önemli bir adım olarak değerlendirilse de, düşünceleri ve mücadelesi unutulmamıştır.

Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının mücadelesi, Türkiye’de hâlâ bağımsızlığa ve eşitliğe dair tartışmaları beslemektedir. Deniz Gezmiş’in devrimci düşüncesi ve cesurca savunduğu idealler, genç kuşaklara da ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.

Deniz Gezmiş Kimdir?

Bilgi	Detay
Doğum Tarihi	28 Şubat 1947
Doğum Yeri	Ankara, Ayaş
Öğrenim Durumu	İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi (ceza alındıktan sonra çıkarıldı)
Meslek	Devrimci
Önemli Faaliyetleri	– Türkiye İşçi Partisi (TİP) Üyeliği (1965) – Devrimci Gençlik (DEV-GENÇ) üyeliği ve aktif rol alma (1968) – ABD Dışişleri Bakanı Cyrus Vance protestoları – 6. Filo protestoları – Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi (THKP-C) kuruculuğu (1971)
Tutuklanma Tarihi	12 Ocak 1972
Mahkeme Kararı	İdam Cezası
İdam Tarihi	6 Mayıs 1972
İnfaz Yeri	Ankara Ulucanlar Cezaevi

İdam Gölgesinde Son Yıllar

Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının devrimci faaliyetleri, dönemin iktidarı tarafından tehdit olarak algılandı. 12 Mart 1971 Muhtırası sonrasında başlayan sıkıyönetim döneminde, THKP-C üyelerine yönelik operasyonlar gerçekleştirildi. Bu operasyonlar kapsamında Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan 12 Ocak 1972 tarihinde yakalandılar.

Yakalandıktan sonra sıkıyönetim mahkemesinde yargılanan Gezmiş ve arkadaşları, idam cezasına çarptırıldılar. Yargılama süreci ve verilen idam cezaları, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Milliyet gazetesi yazarı Cevdet Kudret Soner’in idam cezalarının kaldırılması için yazdığı “İdam Gerekli Mi?” başlıklı yazı, dönemin en çarpıcı olaylarından biri olarak tarihe geçti.

Ancak tüm itirazlara rağmen Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan 6 Mayıs 1972 tarihinde Ankara Ulucanlar Cezaevi’nde idam edildiler. İdamları, Türkiye’de devrimci hareket açısından bir dönüm noktası oldu.

Deniz Gezmiş’in idamı, bir devrimcinin trajik sonu olmaktan öte, sembolik bir anlam kazandı. Gezmiş ve arkadaşları, bağımsız Türkiye ideali ve adalet arayışının simgesi olarak görülmeye başlandı. Onların mücadelesi, Türkiye’de hâlâ sol siyaset ve bağımsızlık tartışmalarını beslemektedir.